آیاخورشیدثابت است یاحرکت می کند؟
خواندیم مربوط به حرکت و دوران خود آفتاب و مهتاب است. اما آنچه از گردش آفتاب و مهتاب، عائد کره زمین مىشود: وجود شب و روز است. و این شب و روز هم به جهت تنظیم و تدقیقى که در حرکت و دوران آفتاب و مهتاب و زمین بکار رفته هیچگاه نمىتوانند از نظام خود دچار تقدیم و تأخیر شوند. و یکى از نظام آنها این است که شب نمىتواند بر روز سبقت بگیرد (وَ لَا اللَّیْلُ سابِقُ النَّهارِ) جمله اخیر آیه مورد بحث، سبب این معنى را کره خورشید و قمر، و شب و روز که برخوردى با یکدیگر ندارند بیان مىکند و مىفرماید: (وَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ) «1» یعنى عدم برخورد آنها با یکدیگر این است که ضمیر کلمه (لَهُمْ) هم به مشرکان مکه باز مىگردد که در آیات گذشته از نظرمان گذشت، و هم به دیگر افراد بشر. کلمه (ذریه) به گفته راغب براى فرزندان کوچک بکار مىرود.
آرى چون هر یک از موجودات و مخلوقات، همه و همه از آیات و علائم قدرتنمائى پروردگار بى همتا بشمار مىروند لذا خداى توانا بعد از اشاره به خلقت آفتاب و ماهتاب که در آیات قبل خواندیم در این آیه سخن از قدرت نمائى خویشتن که در وجود کشتى مشاهده مىشود به میان آورده و فرموده: یکى از آیات و علائم وجود بىهمتائى خدا براى هر بیننده و شنوندهاى این است که ما فرزندان بشر را در میان کشتى که مملو از انسانها و سایر محمولهها است حمل و نقل کرده و مىکنیم. گرچه مرکوب بودن کشتیها براى عموم بشر نعمت است. ولى در عین حال براى فرزندان کوچک و خوردسال انسان که قدرت و توان افراد بزرگسالان را ندارند اهمیت بیشترى دارد. و لذا همانگونه در صدر آیه گفته شد کلمه (ذریه) بکار رفته است که معمولا براى فرزند کوچک بکار مىرود. احتیاجى به تذکر نیست که آیت و علامت بودن کشتیها براى وجود و بىهمتائى خدا ساختمان کشتى که بدست بشر ساخته مىشود نخواهد بود. بلکه از این نظر است که کشتیهاى کوه پیکر با آن همه محموله و ثقلى که دارند معذلک غرق نخواهند شد. همانگونه که در آیه 43 خواهیم خواند آیه 32 سوره: ابراهیم، و آیه 66 سوره: اسراء هم نظیر آیه مورد بحث مىباشند-
__________________________________________________
(1) کلمه (فَلَکٍ) در باره چیزى بکار مىرود که داراى شکل دورانى باشد. کلمه (یَسْبَحُونَ) از ماده (سباحت) بمعنى حرکت و دوران فوق العاده سریع است در آب و هوا. و از این معنى معلوم مىشود:
کلیه این کراتى که در این هوا و فضاى لایتناها در حرکت و شناورند با سرعتى ما فوق تصور بشر حرکت مىکنند، و معذلک دچار کوچکترین وقفه و انفجار و انحرافى نمىشوند، تا آن هنگامیکه قرآن مىگوید: به امر خدا نابود شوند. جالب اینکه کلمه (نَسْلَخُ، تَجْرِی، یَنْبَغِی، یَسْبَحُونَ) که در آیه- 37 تا 40- بچشم مىخورند همه به صیغه مستقبل بکار رفتهاند تا بر استمرار همیشگى معنى خود دلالت نمایند- مؤلف- مفردات. هر یک از آنها در یک فلک یعنى یک مدار و مسیر جداگانه و مخصوصى در جریان و شناورند.- منبع:تفسیرآسان
